Kerst in Italië is duidelijk een familiegebeuren. Het begint op kerstavond – la Vigilia di Natale – na het eten van een gigantisch kerstmenu met vaak veel visgerechten. In sommige streken noemt men kerstmis ook wel eens het ‘feest van de zeven vissen’ omdat men er zeven verschillende visgerechten op tafel brengt.
Veel (eet) gewoontes zijn regio gebonden
In de Abruzzen, bijvoorbeeld, werd het als een goed voorteken beschouwd om negen verschillende spijzen te eten, ter herinnering aan de zwangerschap van de Heilige Maagd.
Rond Milaan dacht men dat het ongeluk bracht om appels te eten, het symbool van de oorspronkelijke zonde.
Op het Toscaanse platteland namen huisdieren ook deel aan het kerstdiner, en dat gebeurt nog steeds in sommige dorpen. Een oud volksgeloof verteltdat dieren die nacht kunnen praten met God, en hem wellicht vertellen over het gedrag van hun bazen.
In Modena en omgeving bleef de tafel de hele nacht feestelijk gedekt, zodat de geesten van de overledenen zich om de tafel konden verzamelen.
In Mantova wordt het brood van de kerstmaaltijd als een relikwie bewaard, omdat het niet zou beschimmelen. Laurierblaadjes die in Ligurië worden geplukt op kerstochtend blijven maandenlang groen en vers.
Nachtmis door de Paus
Na het Kerstdiner vertrekt iedereen geheel opgedoft naar de nachtmis of volgt deze op televisie, die natuurlijk wordt opgedragen door il Papa vanuit de San Pietro in Roma. De huizen zijn meestal versierd met een kerststal, kaarsen en een maretak.
Uitgebreide Pranzo Natalizio: de kerstluch
De kerstlunch is het volgende dat op het programma staat. Uren staat men in de keuken om de uitgebreide lunch voor te bereiden, de Pranzo Natalizio. Deze kerstlunch is belangrijker dan het diner en duurt dan ook eindeloos.
Kerst staat geheel in het teken van de familie en zoals een oud Italiaans gezegde luidt: Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi. Oftewel: Kerstmis met je familie, Pasen met wie je maar wilt. Het kerstfeest is dus een familiefeest, dat nog meer dan in Nederland in het teken van eten staat.
Het geven van kerst cadeaus is niet echt een gewoonte. Italië kent wel een Babbo Natale, de kerstman met zijn rendierslee die vanuit het hoge noorden komt, maar de cadeautjes komen niet van hem.
Cadeautjes met Epifania
De cadeautjes komen van La Befana op 6 januari, een feestdag die bekend staat als Epifania, bij ons beter bekend als Drie Koningen. Epifania wordt op 6 januari gevierd en markeert het eind van de kerstperiode. En waar het dus in Nederland gebruikelijk is om op 25 December cadeautjes uit te wisselen, is in Italië 6 januari de dag waarop kinderen hun kerstgeschenken in ontvangst mogen nemen. De ze worden gebracht door La Befana, een goedhartige heksachtige oude vrouw op een bezem wier naam letterlijk ‘gever van cadeaus’ betekent.
